Voedingsclaims en health washing: zo zit dat

Op de verpakking van voedingsmiddelen worden allerlei claims gebruikt. Hierbij kun je denken aan: ‘100% natuurlijk, suikervrij, laag in vet, glutenvrij, vegan, bron van vezels, gemaakt van echt fruit, verrijkt met, etc.’ Maar wat betekenen al deze claims nou precies en hoe zijn ze van waarde voor jou?

Uit onderzoek blijkt dat bij veel van deze claims het zogenoemde ‘health washing’ wordt gebruikt, wat inhoudt dat er allerlei claims op een product worden gezet die het de schijn geven dat het super gezond is, maar waarvan de claims eigenlijk vrij weinig betekenis hebben. “Glutenfree” op vlees, een product dat van nature helemaal nooit gluten heeft bevat bijvoorbeeld. Dit met het doel om consumenten te beïnvloeden¹. Grote vraag: hoe spoor je health washing dan het best op om te zorgen dat je niet valt voor de verleidingen van de marketeers?

Sommige claims hebben dus weinig toegevoegde waar², maar er zijn ook claims die wel een goede indicatie kunnen geven. Er zijn strenge regels verbonden aan de claims die er op verpakkingen gedaan mogen worden. Zo mogen claims als: ‘natriumarm’ of ‘vetarm’ alleen op een etiket gebruikt worden wanneer het product minder dan een bepaald aantal gram natrium of vet bevat³. Bij ‘eiwitrijk’ en ‘bron van vezels’ is dit precies andersom. Het voedingscentrum geeft aan dat deze claims alleen gebruikt mogen worden wanneer het product meer dan een bepaald aantal gram eiwit of vezels bevat³. Bij ‘health washing’ wordt vaak de aandacht gevestigd op de voordelen van een voedingsstof, in een poging de consument te laten geloven dat ze de gezonde keuze zijn¹, wat dan niet per se het geval hoeft te zijn.. De voedingskenmerken op het etiket van een product ontkrachten niet alle andere ingrediënten die niet zo gezond zijn of zelfs ongezond⁴. Hieruit blijkt ook dat een product bijvoorbeeld vetarm of vetvrij kan zijn, maar enorm veel suiker kan bevatten.

Door middel van onderstaande tips kun jij health washing opsporen:

1. Lees de ingrediëntenlijst
   De voorkant van de verpakking geeft niet altijd een reële afspiegeling van de inhoud van het product. Marketeers beloven van alles op de voorkant van het product en ontwerpen de verpakking op zo’n manier dat het product de beste keuze lijkt en jij hem als consument wilt kopen⁴. Bekijk dus kritisch de ingrediëntenlijst van het product of die overeenkomt met wat er op de voorkant wordt gesuggereerd.
   
   
2. ‘Natuurlijk’ en ‘biologisch’ betekenen niet altijd gezond
   Producten die verkocht worden in een natuurlijk winkel hoeven niet per se gezond te zijn. Dit geldt ook voor speciale voedingsmiddelen zoals ‘glutenvrij’, ‘zuivelvrij’, ‘vegan’. Producten met deze claims kunnen namelijk nog steeds boordevol suiker of vet zitten, meldt het Voedingscentrum. Bekijk ook bij biologische producten de etiketten.Let hierbij op symbolen zoals een * en de kleine lettertjes op een verpakking.
   
   
3. Kies voor producten die geen verpakking hebben
   Producten die geen verpakking hebben, zijn vaak producten zonder claim. Denk hierbij aan groente, fruit, kruiden, peulvruchten. Hiermee zit je eigenlijk vrijwel altijd goed en in de schijf van vijf⁵.
   
   
4. Let op ingrediënten die je niet kent
   Ingrediënten zoals suiker kunnen op veel verschillende manieren worden vermeld op de ingrediëntenlijst. Suiker wordt lang niet alleen suiker genoemd op de verpakking, dit schrikt de consument namelijk af (4). Kijk daarom altijd op de ingrediëntenlijst! Andere namen voor suiker zijn onder andere: agavesiroop, ahornsiroop, dadelstroop, druivensuiker, lactose, dextrose, fructose, fruitextract, fruitsuiker, galactose, glucose(siroop), HFCS, maltose, melasse, sucrose⁶. Daarnaast worden ingrediënten op basis van gewicht vermeld. In het artikel wordt onder andere vermeld dat het ingrediënt dat als eerste op de ingrediëntenlijst staat, het ‘hoofdproduct’ is van het voedingsmiddel. Soms wordt suiker opgesplitst in bijvoorbeeld glucose en fructose, zodat ze per ingrediënt minder wegen. Op deze manier komt suiker niet als eerste op de ingrediëntenlijst te staan^3,6.

Kortom, het blijft goed opletten bij wat je precies koopt, maar als je er een beetje extra werk van maakt is er goed achter te komen welke producten wel en welke niet binnen jouw voorkeur vallen. Onze producten bevatten in elk geval geen nodeloze claims en wij hebben alleen de punten genoemd die wij echt belangrijk vinden: bron van vezels, 25% van de ADH aan groente en in twee van de vier soorten Veggie Oats suikervrij & Vegan. Niet meer, niet minder en wat ons (en het Voedingscentrum) betreft zeker een bewuste keuze!

Bronnen:

1. Franco-Arellano, B., Vanderlee, L., Ahmed, M., Oh, A., & L’Abbé, M. (2020). Influence of front-of-pack labelling and regulated nutrition claims on consumers’ perceptions of product healthfulness and purchase intentions: A randomized controlled trial. Appetite, 149, 104629
2. Martínez, S. V., & Siani, A. (2017). Health claims made on food in the EU: The edge between scientific knowledge and regulatory requirements. Trends in Food Science & Technology, 69, 315–323.
3. Voedingscentrum. (z.d.-c). Voedingsclaims.
4. Nocella, G., & Kennedy, O. (2012). Food Health Claims – What consumers understand. Food Policy, 37(5), 571–580
5. Voedingscentrum. (z.d.-a). Biologisch.
6. Voedingscentrum. (z.d.). Suiker.
7. Etiketten en emblemen biologisch, natuurlijk, gezond voedsel, vers en vegetarisch voedsel. (2020).
   
   [Foto: Freepik]